Stikstofwet aangenomen
Minister Schouten heeft haar Stikstof wet door de Tweede Kamer geloodst. Weliswaar met onvermoede bijstand van diverse partijen op de rechter- én linkerflank (SGP en SP). Daarmee is het probleem stikstof natuurlijk niet opgelost. Boeren slijpen al hun ploegscharen en de Farmers Defence Force is alweer op oorlogspad. Het blokkeren van distributiecentra van supermarkten is natuurlijk wel de goede plek om duidelijk te maken dat het afknijpen van hun verdienmodel een circulaire en natuurinclusieve landbouw met weinig stikstof uitstoot in de weg staat. Al hebben de FDF-boeren daar helemaal niets mee.
De Stikstofwet is het antwoord van het kabinet op het falend overheidsbeleid van de afgelopen 40 jaar. Falend omdat het ontkennen van wettelijke regels, ondanks waarschuwingen van verschillende kanten, niet getuigt van een vooruitziende blik. En dat heeft de Raad van State dan ook hardhandig duidelijk gemaakt. Of de wet het goede antwoord is, moet nog blijken.
More...
Wat te doen
Uit een onderzoek van Investico blijkt dat veel gewonnen kan worden met het uitkopen van een klein aantal veehouderijen. Dat is geen panacee, maar het helpt wel degelijk. Zo doet één kalkoenhouderij bij Ermelo volgens Trouw de hele maatregel om 100 te gaan rijden, teniet. Maar dat is natuurlijk tegen het zere been van boeren. Die vinden elke reductie van het agrarisch areaal een dermate grote verarming dat ze daarom Nederland lamleggen. Maar door niet in te grijpen, ligt Nederland ook lam.
Is zo’n ‘wicked problem’ op een of andere manier oplosbaar? Kan een nieuwe aanpak als beleidsbemiddeling helpen om hiervoor een uitweg te vinden, of zijn partijen zodanig ingegraven in hun posities dat er mogelijk doden gaan vallen? In Nederland is het laten voortslepen van de huidige polarisatie niet gebruikelijk. Meestal wordt een hotemetoot aangesteld om met wijsheid en doortastendheid een oplossing te vinden. Nou dat deed oud-minister Remkes, maar niet zoals het kabinet had verwacht. ‘Er moeten keuzes worden gemaakt, waarbij het onontkoombaar is dat er drastisch moet worden ingegrepen in veeteelt en verkeer.’
Beleid bijsturen
Alle goede bedoelingen van Remkes ten spijt, vinger op de zere plek en zo, het vaststellen van wat er moet gebeuren en daar een beleid met draagvlak op ontwikkelen, zijn heel verschillende dingen. Dat blijkt wel bij het aannemen van de Stikstofwet. LTO Nederland en FDF zijn tegen. Zien ze hun eigen belang niet of is de wet krakkemikkig? Boeren hebben het idee dat zij het probleem moeten oplossen. En in zekere zin is dat ook zo, omdat zij voor een belangrijk deel veroorzaker zijn van de uitstoot. Wijzen naar de industrie helpt niet, die moeten natuurlijk ook aanpakken, maar dat sluit de bijdrage van boeren niet uit.
Daarbij komt, waar nu gebouwd zou moeten worden, zijn er niet zo veel boeren die ‘warm’ gesaneerd kunnen worden. En overheidsbeleid blinkt in het algemeen niet uit in maatwerk. Alleen op gemeentelijke schaal kennen betrokkenen de situatie in detail, waardoor er op dat niveau wellicht mogelijkheden zijn. Dat gaat nog steeds van au, maar dan kun je ook compensatie vinden voor die au. Belangrijk punt in de wet is dan ook dat een boer die uitgekocht wordt, ergens anders weer mag gaan boeren.
Een groot deel van de boeren wil groter groeien en meer vee houden. Maar er is ook een deel dat er mee op wil houden. Elke dag stoppen er zes boeren omdat er geen toekomst of geen opvolging is, volgens Marc Calon, de LTO-voorman. Die boeren verkopen hun grond en soms hun boerderij, want dat is hun pensioen. Maar ze verkopen ook hun mestrechten. Daar kan de overheid ingrijpen door deze op te kopen of het onmogelijk te maken deze te verkopen. Net als met de emissierechten voor CO2 nemen dan de mogelijkheden om stikstof te verspreiden af. En dat kan hard gaan.
Conclusie
Iedereen 100 laten rijden gaat ons niet helpen. Een bouwbedrijf dat de emissierechten voor stikstof koopt van een boer die stopt, kan heel gemakkelijk voldoen aan eisen die aan het bouwen worden gesteld. En op dit moment kan hij na het bouwen die mestrechten alsnog gewoon verkopen! Beleidsbemiddeling kan op lokale en eventueel nationale schaal helpen het stikstofprobleem op te lossen. Maar dat de veestapel moet krimpen is daarbij een uitgangspunt, geen onderhandelingspunt.